โรคต้อหิน (Glaucoma) คือหนึ่งในภัยเงียบของดวงตาที่สามารถนำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวร หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที โดยสาเหตุหลักมักเกี่ยวข้องกับความดันในดวงตาที่สูงเกินไป จนทำลายขั้วประสาทตา ปัจจุบันการรักษาทางการแพทย์พัฒนาไปมาก ทั้งการใช้ยาหยอดตา เลเซอร์ และการผ่าตัด อย่างไรก็ตาม ยังมีแนวทางเสริมที่น่าสนใจซึ่งอยู่ในกระแสงานวิจัยเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ นั่นคือ การทำสมาธิ (Meditation) โดยเฉพาะในรูปแบบที่เน้นการควบคุมลมหายใจ และการฝึกจิตอย่างมีสติ บทความนี้จะพาคุณสำรวจว่า “สมาธิ” สามารถช่วยชะลอหรือบรรเทาภาวะต้อหินได้อย่างไร
ต้อหินภัยเงียบที่ควรจับตา
ต้อหินเป็นกลุ่มของโรคตาที่ทำให้เกิดความเสียหายต่อเส้นประสาทตา ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการรับและส่งข้อมูลจากตาไปยังสมอง ความเสียหายนี้มักเกิดจากความดันดวงตาสูง (Intraocular Pressure, IOP) และอาจนำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นแบบค่อยเป็นค่อยไป
อาการที่พบบ่อย ได้แก่ :
-
มองเห็นภาพรอบข้างแคบลง
-
ปวดตา หรือปวดศีรษะบริเวณเบ้าตา
-
ตาแดงเรื้อรัง
-
เห็นแสงรุ้งรอบดวงไฟ (halo)
การวินิจฉัยโรคต้อหินมักต้องอาศัยการตรวจวัดความดันตา การตรวจลานสายตา และการตรวจเส้นประสาทตา
สมาธิ คืออะไร?
สมาธิ (Meditation) คือการฝึกจิตให้จดจ่ออยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น ลมหายใจ เสียง หรือความรู้สึกปัจจุบันอย่างไม่ตัดสิน ในทางวิทยาศาสตร์ การทำสมาธิส่งผลต่อระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic Nervous System) ช่วยให้สมองเข้าสู่ภาวะสงบ ลดความเครียด และควบคุมสภาพร่างกายหลายอย่างได้อย่างน่าทึ่ง
ความเชื่อมโยงระหว่าง “สมาธิ” กับ “ต้อหิน”
1. สมาธิลดความดันตาได้จริงหรือ?
มีงานวิจัยหลายฉบับพบว่า การทำสมาธิสามารถลดระดับความดันในดวงตา ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงหลักของต้อหิน โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ป่วยที่มีระดับความเครียดสูง
2. สมาธิกับฮอร์โมนเครียด
ความเครียดเรื้อรังทำให้ระดับคอร์ติซอล (Cortisol) สูงขึ้น ซึ่งสัมพันธ์กับการเพิ่มขึ้นของความดันในลูกตา การฝึกสมาธิจะช่วยลดคอร์ติซอลลงได้อย่างมีนัยสำคัญ

วิธีการฝึกสมาธิเพื่อบำบัดต้อหิน
สมาธิแบบมีสติ (Mindfulness Meditation)
- ฝึกวันละ 10-15 นาที โดยตั้งใจอยู่กับลมหายใจเข้าออก
- หากฟุ้งซ่าน ให้รับรู้เฉย ๆ แล้วดึงสติกลับมา
- ควรฝึกในที่เงียบสงบ สม่ำเสมอทุกวัน
การหายใจแบบ Pranayama (โยคะหายใจ)
- หายใจลึกและยาวอย่างช้า ๆ
- ฝึกแบบสลับรูจมูก (Nadi Shodhana) ช่วยลดความดันตาและทำให้จิตใจสงบ
การฟังคลื่นเสียงสมาธิ (Binaural Beats)
- คลื่นเสียงระดับ Theta หรือ Alpha จะช่วยให้คลายเครียดได้เร็วขึ้น
แหล่งอ้างอิง
-
Dada T et al. (2019). Meditation and Yoga Reduce Intraocular Pressure in Patients with Glaucoma. Journal of Glaucoma.
👉 https://journals.lww.com/glaucomajournal/Abstract/2019/09000/Meditation_and_Yoga_Reduce_Intraocular_Pressure.10.aspx -
Creswell JD et al. (2014). Biological Psychiatry – Mindfulness and Cortisol Regulation.
👉 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S000632231400491X -
Glaucoma Research Foundation – Meditation and Eye Pressure
👉 https://www.glaucoma.org/treatment/meditation-and-glaucoma.php
